Van Ruis naar Verbinding

Van ruis naar verbinding

Desireé van Deurse

Straatadvocaat Heerlen

11-11-2025 / Heerlen

Ruis op de lijn.

Afgelopen week heb ik twee maal een ouder mogen bijstaan in gesprekken met grote organisaties.

In beide gevallen ging het om kinderen waarvoor iedereen het beste wilt, maar in de praktijk langs elkaar heen gewerkt wordt, en de kwesties onbedoeld steeds verder escaleerden. 

Precies datgene wat niemand wilde.

Bij de één betrof het een vader, jarenlang verwikkeld zit in een vechtscheiding. Die als gevolg van de ruis op de lijn tussen hem en de betrokken partijen nu een lange tijd zijn kind niet meer kan zien, in afwachting van een onderzoek wat oneindig lang op zich laat wachten. Met alle gevolgen van dien. 

Bij de ander ging het om een moeder, die ook nog eens slachtoffer van de toeslagaffaire was, en die met alle goede bedoelingen om haar kind het beste te gunnen, zich geconfronteerd zag met een OTS- maatregel. 

Allemaal precies wat zij als vader en moeder nooit gewild hebben. Zij deden enkel wat ze dachten dat goed was, met de tools die ze gekregen hebben in het leven.

Gemeenschappelijke factoren:

Als betrokken Straatadvocaat ben ik per definitie partijdig. In deze gevallen is dat echter een voordeel, omdat het de ouders helpt bij het vinden van de overkomsten binnen de doelstellingen van de organisaties die betrokken zijn.

In plaats van in de vechtmodus te blijven. Vaak zie je dat de organisaties moeite lijken te hebben met ouders die aanvallend reageren. Mijn taak begint dan ook met benoemen dat het eigenlijk heel logisch is dat ouders in de verdediging schieten. Wat zou jij doen wanneer een vreemde van buitenaf dreigend overkomt naar diegene die jou het meest dierbaar is? 

Het begin is dan ook het vinden van wederzijds begrip. 

Hulp vragen is moeilijk

In deze twee casussen hadden beide ouders moeite met hulp vragen, en deze te aanvaarden. Om de simpele reden dat hen van kleins af aan geleerd werd dat je problemen vooral voor jezelf houdt. Je hangt de vuile was niet buiten. En wat er achter de voordeur speelt, blijft daar ook.

Echter, wanneer er bemoeienis komt vanuit officiële instanties, verwachten deze precies het omgekeerde. Zij willen openheid van zaken, je moet met de billen bloot. Omdat het zicht op de situatie van het kind van groot belang is om tot een goede beoordeling te komen. En dàt, is soms best even een omschakeling. Daar is soms een handje hulp bij nodig. 

Wij tegen zij gevoel

Als je als professional wilt komen tot een succesvolle samenwerking met ouders, dan is het belangrijk te beseffen dat je vaak (meestal) begint met een wij tegen zij setting. 

Ook al bedoelt de professional het doorgaans niet verkeerd, ik maak het zelden mee dat deze met open armen ontvangen wordt in een gezin.

Je bent en blijft een wildvreemde die zich plots komt "bemoeien" met het leven van een ander.

Vaak zie ik dat ouders helemaal naar worden van het idee dat zij in hun eentje tegenover 3 of meer van die professionals moeten gaan zitten. Dit voelt heel vervelend, te meer omdat de gesprekstof vaak heel pittig is, zelfs pijnlijk kan zijn voor die ouder. Je voelt je al veroordeeld nog voordat je begonnen bent. 

Juist dan is het van groot belang dat de ouder óók iemand naast zich heeft. Met ruimte en aandacht komen mensen uit de spreekwoordelijke hoek. Zo kun je komen tot de kern van wat er echt toe doet en gericht samen oplossingen vinden. 

Tekortkomingen erkennen

Vaak voelt het in zo'n proces alsof alleen de ouder geacht wordt zijn of haar tekortkomingen te erkennen. Die worden dikwijls ook uitvoerig besproken. Maar niets is minder waar.

Om te komen tot een samenwerking waarbinnen de ouder kan groeien, is het heel belangrijk dat de professionals ook kritisch blijven op zichzelf. 

Succesvol klachtgesprek CJG

Een mooi voorbeeld van hoe klagen écht kan bijdragen aan de samenwerking weer hervinden met elkaar is het klachtgesprek welke ik voerde met vader en het CJG.

Dit gaf namelijk voor het eerst de gelegenheid voor vader om gehoord te worden in hoe hij het hele proces heeft beleefd, en vooral wat er toe leidde dat hij zijn ondersteuner ging wantrouwen.

Partijdigheid suggereren

Het CJG was namelijk, net als wij eerder, zeer onaangenaam verrast toen ze er kennis van namen dat hun vertrouwelijke berichtgevingen ineens in een procesdossier van de wederpartij zaten. En dan wel op zo'n manier dat er gesuggereerd werd alsof zij als organisatie de gedane beweringen onderschrijven. 

Berichten die zij met de grootste voorzorg ten behoeve van de veiligheid op een bepaalde manier verstuurd hebben, die dan lijken te gebruikt/ misbruikt te worden enkel om een zaak te kunnen bouwen. 

En dat dan weer als vervelend neveneffect de werkrelatie met de andere ouder enorm beschadigd. Terwijl zij juist als organisatie hard hun best deden om neutraal te blijven, gezien dat zij met het hele gezin moeten werken. 

Nu pas konden de professionals begrijpen waarom vader wantrouwen voelde en logischerwijs ook geen akkoord meer had gegeven voor inzet van hulp uit angst voor nog meer schade aan de ouder- kind relatie. Terwijl er juist aan beide kanten enorm veel behoefte is aan diezelfde hulp. 

Enorm betreurenswaardig dat door de wijze waarop zo'n procesdossier opgebouwd wordt, de onderlinge vertrouwensrelatie in het geding komt.

Gemiste kansen

Na toelichting en confrontatie met de feiten die zwart op wit staan, zag het CJG ook dat er zeker wel een aantal gemiste kansen waren in dit samenwerkingsproces. Hier hebben we het uitvoerig over gehad en trekt men lering uit, óók voor andere gezinnen.

Bijvoorbeeld t.a.v. veiligheidsafspraken. Soms moeten ze toch nèt even wat meer uitgebreid of specifieker omschreven worden, zodat ouders niet in de knel komen met de wettelijke verplichtingen naar elkaar. Door hier zorgvuldig in te zijn, voorkom je dat ouders nog verder in conflict raken. 

Verslagen ketenpartners goed nalezen

Een ander groot struikelpunt was het gegeven dat in de verslagen van ketenpartners dan óók weer zaken stonden die tegenstrijdig waren met hoe het vader eerder werd voorgehouden.

CJG benadrukte dat zij echter die evaluatieverslagen niet geschreven hadden. Zij waren enkel aanwezig geweest en voelden zich niet verantwoordelijk voor de inhoudt daarvan.

Maar je bent als partij natuurlijk wèl verantwoordelijk voor wat je accordeert. Als jij namelijk geen correcties aanvoert stel je dat datgene wat er geschreven is op waarheid berust. In dit geval klopte dat dus niet. 

Het was misgegaan, omdat zij erop vertrouwd hadden dat hun ketenpartner het allemaal had opgeschreven, zoals het ter plaatse ook gegaan is. Voortaan zullen ze daar zorgvuldiger naar kijken, nu ook duidelijk is geworden dat ook dàt het vertrouwen tussen jou en de ouder ernstig kan verstoren. 

Van beklag naar hulp

De eindstand van dit beklag is in ieder geval dat er weer ruimte is gekomen om de zorginzet te hervatten. Het is echt ontzettend belangrijk om ruis van de lijn te halen, en soms kan dat helaas alleen nog maar via een klachtprocedure gebeuren. Om herhaling te voorkomen zijn er natuurlijk nu wel goede afspraken met elkaar gemaakt. Nu partijen van elkaar weten wat de intenties zijn, kan men in ieder geval weer komen tot hulp. En daar heeft dan vooral het kind dan weer baat bij, daar draait het om. 

OTS - verlenging en processen

De situatie van de moeder uit de andere casus werd vooral onnodig complex, omdat het lijkt te ontbreken aan iemand die haar goed kan uitleggen wàt er gebeurd en waarom dat gebeurd. 

Helaas wist zij de straatadvocaat pas laat te vinden, waardoor ik laat in het proces ben ingestapt. Daarmee is een verlenging van de OTS nu onvermijdelijk, daar de eerdere beschikking al begin volgend jaar afloopt.

Dat betekent natuurlijk niet dat we "niets" kunnen doen. In tegendeel, er is veel werk aan de winkel. 

Opdracht van de rechtbank

In dit geval BJZ, heeft van de rechter een heel duidelijke opdracht gekregen. Er zijn een aantal vragen rondom de minderjarige die beantwoord moeten worden. 

De kern van het verhaal is, dat er weliswaar terechte zorgen zijn, maar dat daar ook redenen voor zijn. En belangrijker nog, mogelijkheden bestaan om daar samen uit te gaan komen.

Draagvlak

Als men wilt komen tot een gezin dat in positieve zin groeit, moet er draagvlak zijn. En om dat te krijgen, moet moeder zich éérst veilig voelen. Het besef moet landen dat zij het allemaal niet alleen hoeft te doen en hulp vragen geen schande is.

Ook hier weer was er sprake van de "wij tegen zij" setting. Doordat ik als Straatadvocaat naast moeder ben gaan staan, en voor haar belangen en die van het kind opkwam, ontstond er ruimte voor openheid.

Positieve ommekeer

Voor het eerst lukte het moeder om haar verhaal te delen met de hulpverleners over wat er nu écht speelde. 
Dat dit is waar BJZ al die tijd naar op zoek was, blijkt óók uit het evaluatieverslag van de OTS die ze naar de rechtbank sturen. 

Voor het eerst, staat er iets positiefs over moeder in dat dikke ellendige dossier. En dat komt, omdat zij het eindelijk aandurfde om te laten zien wie zij is als mens. 

Het is natuurlijk nog een lange weg te gaan, en voor moeder zal dit vergen dat er een hoop dingen gedaan moeten worden die zij heel erg moeilijk en eng vind, maar ik heb er alle vertrouwen in dat we daar samen wel uit gaan komen. 

Belang van OCO

In dit soort casussen blijft mijn ondersteuning vaak niet beperkt tot één keer bijstand in een gesprek, maar wordt er gekozen voor OCO. 

Onafhankelijke cliëntondersteuning, waarbij ik de opdracht zo breed mogelijk omschrijf, zodat de cliënt de meeste kansen op groei kan doormaken. 

Doordat je wat langer en intensiever betrokken bent dan die professionals die ieder uitsluitend werken op hun "eigen eiland" bereik je vaak hele mooie resultaten met mensen.  

Ik hoop dat ik met deze moeder over een tijdje ook samen op een positieve manier kan terugkijken op haar proces.

Aannames en vooroordelen

Ik wil graag afsluiten met te benadrukken dat je als professional niet zaken zelf moet gaan invullen op basis van beeldvorming. 

Zo las ik in zo'n evaluatieverslag dat het de moeder aangerekend wordt dat zij zich eerder liet ondersteunen door hoe BJZ het omschrijft: een motorclub. In dit geval B.A.C.A. 

Deze keuze zou volgens hen een signaal aan het kind afgeven dat er inderdaad gevaar is en het gevoel van onveiligheid vergroten.

Dat is natuurlijk onzin, want dit soort organisaties (er bestaan meerdere van dit soort organisaties) kenmerken zich juist door hun laagdrempelige manier van contact maken met kinderen.

In deze casus fungeerden zij ook enkel als vertrouwenspersoon. Het lijkt mij juist heel wenselijk dat wij als volwassenen altijd een kind steunen, op welke manier dan ook, zonder een waarde oordeel over het kind of de situatie te uiten.

Als er iets is waar mensen die een leren hesje dragen goed in zijn, is het wel daarin. Juist omdat zij vaak zelf geen gemakkelijk leven hebben gehad, en te maken hebben met vooroordelen op basis van hun voorkomen.  

Ik roep dan ook alle professionals op om je niet langer te laten leiden door vooroordelen of negatieve beeldvorming. Maar kijk per casus naar het kind, en wat de ander concreet voor dit kind doet of betekent.

Dat jij die wereld niet helemaal begrijpt, maakt het niet per definitie slecht of zorgelijk. Het zegt eerder iets over je eigen beperkte referentiekader en wellicht is het tijd je horizon wat te verbreden. 

Ik persoonlijk ben blij dat wij in Nederland zoveel mensen hebben die vrijwillig en geheel belangeloos dingen doen voor kinderen. Zèker in een verharde maatschappij, moeten we toejuichen dat er nog mensen zijn die omkijken naar een ander. Ongeacht welke colors ze daarbij dragen. 

Alle rechten voorbehouden© 2025 Desireé van Deurse